In oktober 2020 verhuisde de ondernemingsrechtbank in Turnhout naar een nieuwe locatie. Ze nam haar intrek in een voormalig rijkswachtgebouw, dat grondig werd gerestaureerd/gerenoveerd en uitgebreid met een nieuwbouw.
Centralisatie van de gerechtelijke diensten
De ondernemingsrechtbank was voorheen gehuisvest aan De Merodelei 13, in een gebouw dat niet meer voldeed aan de hedendaagse comforteisen.
De verhuizing van de ondernemingsrechtbank vormt het sluitstuk van het vroeger opgemaakte plan om alle gerechtelijke diensten te centraliseren rond het Kasteel van de Hertogen van Brabant. Deze centralisatie rond het Kasteel heeft een positieve invloed op de werking van Justitie en komt de toegankelijkheid voor de burger ten goede.
Een grondige renovatie én uitbreiding
Het project bestond zowel uit een grondige restauratie en modernisering van het voormalig rijkswachtgebouw met paardenstal op de hoek van de Warandestraat en de Wezenstraat én een uitbreiding met een nieuwbouw op de naastgelegen parking aan de zijde van de strafinrichting.
Alvorens de restauratiewerken van start konden gaan, heeft de Regie der Gebouwen een bouwhistorisch onderzoek uitgevoerd. Zowel het hoofdgebouw van het voormalig rijkswachtcomplex als de paardenstal zijn door hun architectuurhistorische waarde sinds 1999 beschermd als monument.
Het hoofdgebouw van het voormalig rijkswachtcomplex werd volledig ingericht voor kantoorruimtes voor de rechters en hun administratie. Het dak en de gevels werden gerestaureerd evenals de volledige binneninfrastructuur.
De vroegere paardenstal dient als archief- en ontvangstruimte.
In de nieuwbouw werden er naast twee zittingszalen ook een ontvangst- en archiefruimte voorzien, evenals een vergaderzaal en een technisch lokaal. De nieuwbouw beschikt over drie bovengrondse niveaus (gelijkvloers en 2 verdiepingen) en één kelderverdieping die als archiefruimte wordt gebruikt.
Het hoofdgebouw van het voormalig rijkswachtcomplex, de vroegere paardenstal en de nieuwbouw zijn met elkaar verbonden via glazen verbindingsgangen.
Planning van de werken
Omdat het project zowel uit een grondige renovatie van de bestaande (beschermde) gebouwen als uit een nieuwbouw bestond, werd het in verschillende fasen aangepakt.
In een eerste fase werd begonnen met de restauratie van het vroegere rijkswachtgebouw, inclusief de paardenstal en de zijaanbouw van het hoofdcomplex.
In augustus 2013 startten de werken aan de daken en de gevels van het bestaande gebouw. In oktober 2013 werd begonnen met de binnenrestauratie van het geklasseerde complex (hoofdgebouw en paardenstal).
In april 2015 werden de nieuwbouwwerken aangevat. De nieuwe verbinding (glasstructuur) tussen het hoofdgebouw van het voormalig rijkswachtcomplex, de vroegere paardenstal en de nieuwbouw werd opgenomen in de opdracht voor de nieuwbouw.
Buiten deze hoofdopdrachten werden ook nog 3 kleinere specifieke opdrachten uitgevoerd. Deze opdrachten werden midden 2018 opgestart en zijn eind januari 2019 beëindigd.
Het gaat om de levering en plaatsing van vast meubilair, de tuinaanleg en de verharding van de wandelpaden en de specifieke restauratiewerken aan de wanden en de plafonds van de orangerie van de voormalige kazerne.
In mei 2019 werden alle bouwkundige werken - inclusief technieken (verwarming, ventilatie, air conditioning/koeling en elektriciteitswerken), vast meubilair en buitenaanleg - voor het ganse complex afgerond.
In oktober 2020 verhuisden de diensten van Justitie naar het gebouw. Het handelsarchief, dat zich aan de Nieuwe Kaai bevond, werd eind september 2019 al overgebracht naar de nieuwbouw.
Duurzaam bouwen
Duurzaam bouwen is één van de pijlers van het beleid van de Regie der Gebouwen.
Bij de restauratie van het bestaande rijkswachtcomplex werd rekening gehouden met het feit dat zowel het hoofdgebouw gelegen aan de Warandestraat als de paardenstal beschermd zijn als monument.
In de nieuwbouw werd gekozen voor de meest rendabele technieken op vlak van verwarming, ventilatie en verlichting. Zo zijn er aanwezigheidsmelders om het licht aan te sturen, is er algemeen gebruik van ledverlichting, is er een ventilatiesysteem met warmterecuperatie en een warmtepomp.
Zowel in de nieuwbouw als het gerestaureerde gedeelte wordt gebruik gemaakt van regenwaterrecuperatie voor het sanitair.
Er zijn ook fietsenstallingen voorzien voor het personeel en de bezoekers.
Een stukje geschiedenis
De oudste kern van de rijkswachtkazerne werd in 1867-1868 ontworpen en gebouwd door provinciaal architect J. Van Gastel. In de daaropvolgende decennia werd de kazerne een aantal keer verbouwd en uitgebreid met het huidige gebouwencomplex als resultaat. In 1970 verliet de Rijkswacht het complex en werd het interieur van de kazerne en bijgebouwen aangepast voor de huisvesting van de vredegerechten. De woonvertrekken werden ingericht als kantoorruimte en de stallingen werden omgebouwd tot archiefruimte. De grootste aanpassing van het oorspronkelijke plan vindt plaats rond 1980 wanneer de open galerij in de achtergevel van het hoofdgebouw wordt dichtgemaakt met grote raampartijen om bijkomende archiefruimte te creëren.
Architect Van Gastel onderstreepte het militaire karakter van de kazerne met zijn ontwerp in een robuuste neoromaanse stijl gedecoreerd met kantelen en hoektorentjes. De uitstraling van het gebouw werd versterkt door het verzorgde voegwerk. De symmetrisch opgebouwde voorgevel van het hoofdgebouw werd opgetrokken in rode Boomse baksteen op een plint in blauwe hardsteen. Op beide hoeken en ter hoogte van de middenrisaliet bevinden zich pilasters in zwart gesinterde baksteen. Op de zijgevel van de kazerne in de Wezenstraat en de omheiningsmuur zijn nog sporen terug te vinden van de aanpassing en uitbreiding van de kazerne. Zo wijst het kleurverschil in de omheiningsmuur op een verhoging van de muur. In het nieuwe project werd de omheiningsmuur terug verlaagd tot zijn oorspronkelijke hoogte.
- 1866: bouw kazerne met stal en bijgebouwen (ontwerp architect J. Van Gastel)
- 1867: bouw omheiningsmuur
- 1868: aanpassingswerken in de stal en bijgebouwen
- 1881: uitbreidingswerken aan de kazerne en de stal, bouw van een commandantswoning met personeelsvleugel (architect Taeymans)
- 1905: uitbreiding van de personeelswoning
- Rond 1970: omvorming tot vredegerecht
- Rond 1980: afsluiten van de open galerij
Technische fiche
Eigenaar: Belgische staat
Bouwheer: Regie der Gebouwen
Gebruiker: FOD Justitie – Ondernemingsrechtbank
Architect: ARAT bvba (Herentals)
Studies technieken: Studiebureau Boydens (Groot-Bijgaarden)
Bouwhistorisch onderzoek: Regie der Gebouwen
Aannemer renovatiewerken (zowel voor de buiten- als binnenrestauratie): Building nv uit Oelegem
Aannemer nieuwbouw:
- Bouwkundige werken: SWINNEN uit Mol
Aannemers technieken (zowel voor het gerenoveerde deel als het nieuwbouwcomplex):
- HVAC: ISS Facility Services uit Brussel
- Electro: K&F Electro Techniek uit Olen
Aannemer liften (zowel voor het gerenoveerde deel als het nieuwbouwcomplex): Coopman Orona uit Waregem
Aannemer buitenaanleg: REGA Infra uit Malle
Aannemer restauratie wanden en plafonds orangeriedeel: ARTEZ uit Meer
Vaste binneninrichtingen en vast meubilair: Renovatie en onderhoudswerken (R&O) uit Stabroek
Oppervlakte nieuwbouw: ongeveer 1.100 m²
Duur van de werken: september 2013 - mei 2019
Totale kostprijs: ongeveer 5,2 miljoen euro (incl. btw)
Laatst gewijzigd op 4 januari 2021.
