De gevangenis van Marche-en-Famenne is ontworpen, gebouwd en gefinancierd en wordt gedurende 25 jaar onderhouden door het consortium Eiffage Benelux-Eiffage-DG Infra+. De Regie der Gebouwen treedt op als bouwheer en betaalt gedurende 25 jaar een beschikbaarheidsvergoeding aan het consortium. Daarna neemt de staat de gevangenis kosteloos over. De gevangenis heeft een capaciteit van 312 plaatsen. De werken zijn in oktober 2011 begonnen en in september 2013 beëindigd.
Landschapsgevangenis
Het specifieke karakter van de site heeft geleid tot een bijzondere landschappelijke en architecturale benadering. Het gekozen terrein is een landschap met een landbouwvlakte met weinig reliëf en zonder visuele hindernissen, waarlangs een rechte nationale weg loopt. De gevangenis werd gebouwd op een hooggelegen punt van de site.
Het gaat om een landschapsgevangenis waarbij de volumetrie en het landschappelijk karakter van het gebouw het geheel doen lijken op een tektonische beweging van het terrein. Met gras begroeide en beplante taluds evenals groene dakterrassen dragen daaraan bij.
De visuele perceptie van de gevangenis, van buiten naar binnen, komt tot uiting door opeenvolgende lagen die boven op het bestaande landschap gesitueerd zijn: de beplante taluds langs de weg, de omheiningsmuur, de uitsteeksels aan de gevel en de daken.
De gevangenis vormt één geheel waarbij twee materialen overheersen: het beton en het gelakt metaal waarvan de grijze tinten doen denken aan de Ardense leien daken.
Om haar impact op de omgeving te beperken, beslaat de gevangenis slechts de helft van de oppervlakte van het terrein. Een bomenrij voorziet de parkeerplaatsen van de nodige schaduw en taluds omkaderen het zicht op de ingang van de instelling.
Architectuur
De gevangenis van Marche-en-Famenne is deels van het Ducpétiaux-type: ze bestaat uit een reeks vleugels die vertrekken vanuit een centrale toezichtkern. Dit concept werd evenwel gemoderniseerd waardoor het gebouwencomplex nu de vorm van een bloem aanneemt: de cellenzone heeft de vorm van een bloemknop die door een stengel verbonden wordt met het inkomgebouw via een centraal gebouw en een overdekte galerij. Aan weerszijden van de “stengel” bevinden zich de gemeenschappelijke ruimtes buiten de cellenzone. Naast de ateliers en een bezoekersgebouw voor families en advocaten, huisvest de instelling een strafuitvoeringsrechtbank.
Een humane gevangenis
Een humane inrichting en een waardig leefkader dragen bij tot de zintuiglijke verrijking van de gedetineerden. Dankzij een halfoverdekte galerij komen de gedetineerden in contact met de natuurlijke klimaat- en lichtvariaties van buitenaf. Daardoor vermindert het gevoel van opsluiting: op passieve wijze wordt de veiligheid in positieve zin beïnvloed en de gedetineerden gedragen zich minder agressief.
Duurzaam bouwen
De gebouwen scoren beter dan de wettelijke prestatie-eisen in Wallonië: het K-peil (globale warmte-isolatie) bedraagt 30 en het E-peil (maatstaf voor het totale energieverbruik) bedraagt 60. Om de milieu-impact zo laag mogelijk te houden, werden er verschillende innoverende technieken gecombineerd die gebruikmaken van alternatieve of milieuvriendelijke energie (warmtekrachtkoppeling, warmtepomp, etc.). De impact op het milieu blijft eveneens beperkt dankzij de opvang, de opslag en het hergebruik van het regenwater, de plaatsing van groendaken en het gebruik van grastegels. Ten slotte zijn de meest gebruikte bouwmaterialen zoals de gevelstenen en het beton duurzaam en niet-vervuilend.
PPP Award 2013
In 2013 ontving de Regie der Gebouwen de PPP Award 2013 voor haar Publiek-Private Samenwerkingsproject bij de bouw van de nieuwe gevangenissen in Beveren, Marche-en-Famenne en Leuze-en-Hainaut. Bij het toekennen van de PPP Award werden meerdere criteria gehanteerd: marktconformiteit, doorlooptijd en proces bij het opzetten van het project, meerwaarde van het project in zijn omgeving en het vernieuwend karakter van het project.
Integratie van kunstwerken
Mens en milieu staan centraal in de ontwikkeling en de werking van de gevangenis. Daarom werden er kunstwerken geïntegreerd.
De vier kunstwerken die Strebelle ontwierp voor het penitentiaire complex stellen denkbeeldige “deuren” voor, die symbool staan voor openheid en vrijheid.
Het werk uit cortenstaal voor de hoofdingang van het gebouw heet Open plaatijzer en vormt een “brug” tussen het gevangenisleven en de buitenwereld.
In de strafuitvoeringsrechtbank, die een symbolische grens vormt tussen het gevangenisleven en de buitenwereld, bevindt zich een metaalplaat met als titel Schaduw van het mensenrecht: elke mens heeft het recht op een schaduw en dus op vrijheid.
Technische fiche
Eigenaar: Belgische staat
Bouwheer: Regie der Gebouwen
DBFM-consortium: Eiffage Benelux - Eiffage - DG Infra+
Bezettende dienst: Federale Overheidsdienst Justitie
Duur van het contract: 25 jaar
Oppervlakte: 16 ha 18 a 48 ca
Duurtijd werken: oktober 2011-september 2013
Laatste wijziging op 22 mei 2017.
